محمد بن قاسم بقریبقری، شمس الدین ابوالاکرام محمدبن قاسم بن اسماعیل البقری شیخ القُرّاءِ جامع ازهر و فقیه شافعی است . ۱ - معرفی بقریبقری، شمس الدین ابوالاکرام محمدبن قاسم بن اسماعیل البقری (متوفی ۱۱۱۱)،شیخ القُرّاءِ جامع ازهر و فقیه شافعی. در (۱۰۱۸ در)قریه دارالبقر مصر زاده شد و در قاهره تحصیل کرد و از محضر علمای برجسته زمان خود بهره برد. قرائت را نزد عبدالرحمان یمنی، حدیث را نزد بابِلی،نورالدین حلبی (متوفی ۱۰۴۴، صاحب السیرة الحلبیّة (انسان العیون فی سیرة الامین المأمون)) و برهان الدین لَقانی (متوفی ۱۰۴۱)، فقه را نزد احمدبن سلامه مزاحی (متوفی ۱۰۷۵؛ استاد بزرگ قرائت در قاهره و علی بن یحیی زیّادی (متوفی ۱۰۲۴) و محمدبن احمد شَوْبَری (متوفی ۱۰۶۹)) و تصوف را از عموی خود، موسی بن اسماعیل بقری فرا گرفت. در فقه شافعی تَبحّر یافت و با وجود این، آثارش گواه بر این است که قلمرو اختصاصی او علوم قرآنی و قرائت بوده، و بویژه، در قرائت کسان بسیاری از دانش او بهره جسته‌اند (به گفته عبدالرحمان جَبَرتی، [۱]
عبدالرحمن بن حسن جَبَرتی، تاریخ عجائب الا´ثار فی التراجم والاخبار، ج۱، ص۱۱۶، بیروت.
بیشتر دانشمندان مصر یا شاگرد او بوده‌اند یا شاگردِ شاگردان او. )۱.۱ - آثار بقریمهمترین آثار او عبارت‌اند از: القواعد المُقرره فی الفوائد المُحَرّره، در شیوه قرائت ائمه قرائت و قواعد آن؛ غُنیه الطالبین و مُنیه الراغبین در تجوید ـ این کتاب به مقدمه البقری نیز شهرت دارد؛سِلک الدُرَر فی اعیان القرن الثانی عشر العمده السنیّه، حاوی قواعدی درباره «ن» ساکن، تنوین، مد، قصر و غیره؛ فتح الکبیرالمتعال، در توضیح مشکلات بعض آیات. آثار دیگر او فوائد فی الوقف و الابتداء. [۲]
دارالکتب الظاهریة، فهرس مخطوطات دارالکتب الظاهریة، ج۱، ص۲۲۴ـ ۲۲۵، علوم القرآن الکریم، چاپ صلاح محمدخیمی، ج ۱، دمشق ۱۴۰۳/ ۱۹۸۳.
[۳]
دارالکتب الظاهریة، فهرس مخطوطات دارالکتب الظاهریة، ج۱، ص۴۳۶ـ۴۳۹، علوم القرآن الکریم، چاپ صلاح محمدخیمی، ج ۱، دمشق ۱۴۰۳/ ۱۹۸۳.
[۴]
الفهرست الشامل للتراث العربیّة الاسلامیة المخطوط: علوم القرآن، مخطوطات التجوید،ج ۲، ص ۴۲۷ـ۴۳۳،، عمان ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
۲ - فهرست منابع(۱) اسماعیل بغدادی، ایضاح المکنون، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰، ستون ۱۴۹. (۲) اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، در حاجی خلیفه، کشف الظنون،، بیروت ۱۴۱۰/ ۱۹۹۰. (۳) عبدالرحمن بن حسن جَبَرتی، تاریخ عجائب الا´ثار فی التراجم والاخبار، بیروت. (۴) دارالکتب الظاهریة، فهرس مخطوطات دارالکتب الظاهریة، علوم القرآن الکریم، چاپ صلاح محمدخیمی، دمشق ۱۴۰۳/ ۱۹۸۳. (۵) خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت ۱۹۸۶. (۶) الفهرست الشامل للتراث العربیّة الاسلامیة المخطوط: علوم القرآن، مخطوطات التجوید، عمان ۱۴۰۶/۱۹۸۶،. (۷) عمررضا کحاله، معجم المؤلفین، دمشق ۱۹۵۷ـ۱۹۶۱، چاپ افست بیروت. (۸) محمدخلیل بن علی مرادی، سِلک الدُرَر فی اعیان القرن الثانی عشر، بولاق ۱۲۹۱ـ۱۳۰۱، چاپ افست. ۳ - پانویس
۴ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بقری»، شماره۱۵۶۰. |